“Geldzorgen hoef je nooit alleen op te lossen”

Elsbeth van Til en Feitse van Dijk: ‘Doordat alles nu zo duur is, zijn schulden minder taboe’

Wat doe je als je je rekening niet meer kunt betalen? Sinds 1 januari 2021 krijgen gemeenten een melding wanneer inwoners een betaalachterstand hebben bij hun woningcorporatie, energiemaatschappij, waterbedrijf en/of zorgverzekeraar. Hierdoor kunnen zij mensen sneller helpen, als die daar voor open staan. Vroegsignaleerders zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van dit nieuwe, proactieve beleid. We spraken erover met Elsbeth van Til en Feitse van Dijk van de gemeente De Fryske Marren.  

Wat doen jullie? 

Feitse: ’Wij proberen in contact te komen met mensen die betaalachterstanden hebben en proberen zo te voorkomen dat de schulden verder oplopen. Ik doe dit nu ongeveer een jaar en enkele maanden geleden is Elsbeth erbij gekomen. Wij zijn vroegsignaleerders en onderdeel van het Sociaal Wijkteam. Wij kunnen onszelf ook inzetten als budgetcoaches en schulddienstverleners. We brengen de problemen eerst samen met de inwoner in kaart en als mensen dan verdere hulp willen, pakken wij dat zelf op. Er staat dus niet ineens iemand anders op de stoep.’ 

‘Er staat niet elke keer een ander op de stoep’ 

Waarom is dit nodig?  

Elsbeth: ‘Vroegsignalering is nodig om te voorkomen dat problemen uit de hand lopen. Wanneer wij een melding van een betaalachterstand binnen krijgen, kunnen wij deze inwoner snel onze hulp aanbieden door bijvoorbeeld te kijken naar mogelijkheden om te besparen of om eventuele regelingen te treffen. Hoe sneller we erbij zijn, hoe gemakkelijker de problemen vaak zijn op te lossen. En mensen hebben er dan zelf ook minder lang stress van. Want zeker in deze tijd liggen heel veel mensen wakker door geldzorgen. Maar niemand is verplicht om onze hulp aan te nemen. Alles is vrijblijvend en natuurlijk gratis.’ 

Hoeveel huisbezoeken leggen jullie wekelijks ongeveer af? 

Feitse: ’Dat is elke week anders. We krijgen per maand ongeveer honderdtwintig meldingen. Als het bedrag heel hoog is, het om een jongere gaat of als iemand ineens tegelijkertijd meerdere rekeningen niet heeft betaald, gaan we op huisbezoek. Dit doen we onaangekondigd. Het is persoonlijker om bij iemand langs te gaan dan te bellen of te mailen. En dat vinden wij belangrijk. Want geldproblemen zijn ook heel persoonlijk. Daarom willen we het laagdrempelig houden.’ 

Hoe reageren mensen als jullie op bezoek komen? 

Elsbeth: ‘Ook dat is elke keer anders. Mensen reageren eigenlijk nooit boos. Wel een beetje geschrokken soms. Dan zeggen ze dat het wel meevalt of dat ze het zelf wel kunnen oplossen. Maar ze bellen later toch vaak terug om een afspraak te maken. We laten altijd onze persoonlijke gegevens achter zodat mensen ons kunnen bereiken. En dat kan altijd. Ook al bellen of appen ze ons pas maanden later.’ 

‘Mensen reageren soms geschrokken, maar bellen ons later alsnog voor een afspraak’ 

Hoe gaat zo’n bezoek in zijn werk? 

Feitse: ‘Ik bel aan en vertel natuurlijk eerst netjes wie ik ben. Dan leg ik uit dat er een melding bij de gemeente is binnengekomen van een betaalachterstand en of ik misschien kan helpen, zodat de problemen niet groter worden. Soms hebben mensen geen hulp nodig. Dan is iemand de rekening gewoon vergeten te betalen en kan het dan zelf oplossen. Maar vaak zijn de problemen groter. Zeker in deze tijd. Dan hoop ik dat diegene mijn hulp accepteert. En dan gaan we samen aan de slag om de situatie in kaart te brengen. Vaak kan ik de inwoner zelf helpen. Soms kunnen zij beter terecht bij onze collega’s van het Sociaal Wijkteam of andere organisaties. Voor financiële regelzaken verwijzen we mensen ook door naar vrijwilligersorganisaties zoals Stichting De Kear en Humanitas. Bijvoorbeeld voor hulp bij de belastingaangifte of wanneer ze kwijtschelding kunnen aanvragen.’ 

Welke situatie komen jullie het meest tegen?  

Feitse: ‘We zien veel mensen met een verslaving. Een drugsverslaving, gokverslaving of koopverslaving bijvoorbeeld. Die kosten natuurlijk veel geld en brengen mensen in de problemen. We zien ook jongeren die vanwege groepsdruk meer geld uitgeven dan ze hebben. Zij betalen bijvoorbeeld hun rekeningen niet, omdat ze geen stapavond willen missen. Daarnaast zijn er mensen die hun financiën niet zelf kunnen doen, omdat ze dat nooit hebben geleerd. Er beginnen nu meldingen te komen van mensen die niet meer rondkomen doordat ze ineens een hogere energierekening hebben. Zo zien we ouderen met alleen een AOW-uitkering zonder aanvullend pensioen in de financiële problemen komen.’ 

‘Sommige jongeren geven vanwege groepsdruk meer geld uit dan ze hebben’ 

Heeft de aanpak succes? 

Elsbeth: ‘Ja dat heeft het zeker. Soms is het succes groot, soms klein. We proberen voor iedereen iets te betekenen. We merken de laatste tijd dat het taboe er een beetje afgaat. Dat komt doordat nu steeds veel mensen moeilijker rond kunnen komen door hogere energiekosten, duurdere boodschappen en hogere brandstofprijzen. Hierdoor accepteren mensen sneller hulp en dat vinden wij natuurlijk heel fijn.’ 

Welk huisbezoek maakte de meeste indruk op jullie? 

Feitse: ‘Ik kreeg laatst een melding van een huurachterstand van een jong gezin. Vader kon niet werken omdat hij vanwege omstandigheden thuis bij de kinderen moest zijn. Moeder zat in de ziektewet en is daardoor in inkomen omlaag gegaan. Zo konden ze steeds moeilijker rondkomen. Zij vonden het eerst niet zo leuk dat ik langskwam, want ze wilden hun problemen zelf oplossen. Maar toen ik ze vertelde welke regelingen we nog konden aanvragen voor de kinderen, waardoor ze elke maand wat meer geld zouden hebben, waren ze vooral heel opgelucht.’ 

‘Een ander bijzonder voorbeeld was van een jongedame van net twintig. Ze had al een aantal maanden haar zorgverzekering niet betaald. Zij woonde nog bij haar vader. Toen ik bij hen thuis kwam, merkte ik al gauw dat er ook spanningen waren tussen de vader en de dochter. De vader was net gescheiden en had niet veel geld te besteden. De dochter gaf juist veel te veel geld uit door de druk van haar vrienden. We hebben toen een goed gesprek gehad waarin veel emoties naar voren kwamen. Uiteindelijk zorgde dit ervoor dat de spanningen tussen vader en dochter minder zijn geworden en dat de jongedame nu openstaat voor hulp bij haar financiën.’ 

Elsbeth: ‘Ik sprak laatst een meneer die eerst heel afwijzend reageerde. Hij had geen hulp nodig, zei hij. Maar later belde hij toch terug en hebben we wel een half uur met elkaar gesproken. Hij vertelde dat hij gokverslaafd is en dat hij toch wel graag hulp wilde. Nu ga ik er binnenkort naartoe.’ 

‘Als ik een technisch probleem heb, bel ik een monteur. Heeft iemand een financieel probleem? Dan kunnen ze ons bellen’ 

Hebben jullie nog tips voor mensen die geldzorgen hebben? 

Feitse: ‘Ik zou tegen iedereen die dit leest willen zeggen: ga een gesprek niet uit de weg als je geldzorgen hebt. Je hoeft het helemaal niet alleen op te lossen. Een gesprek met ons is vrijblijvend. Het kost niets. Misschien kunnen we niet alles in één keer oplossen, maar we kunnen wel meekijken en meedenken. De mensen die we hebben geholpen, waren daarna allemaal blij en opgelucht. Dus twijfel niet.’ 

Elsbeth: ‘Daar sluit ik me graag bij aan. Als ik een technisch probleem heb in huis, kan ik dat ook niet zelf oplossen. Dan bel ik een monteur die er verstand van heeft. Als mensen financiële problemen hebben, kunnen ze ons bellen. Of ze nu jong of oud zijn, lager of hoger geschoold, het maakt niet uit. Wij hebben de kennis en we zijn er voor iedereen.’